Dieta wegetariańska dla niemowląt – czy to bezpieczne?

W artykule pt. Dieta wegetariańska jako sposób żywienia kobiety w ciąży i karmiącej piersią, przeczytać możecie o rodzajach wegetarianizmu oraz o tym, jak odstawienie mięsa wpływa na organizm kobiet w ciąży oraz w okresie laktacji. W niniejszym artykule chciałabym przybliżyć temat rozszerzanie diety niemowląt na podstawie zasad wspomnianej wyżej diety. 

Ogólne zasady rozszerzania diety niemowląt

Niejednokrotnie pisałyśmy już o zasadach rozszerzania diety. Szczegółowe informacje możecie znaleźć tu i tu. 

W tym tekście chciałabym jedynie przypomnieć, że rodzice mają dużą swobodę w rozszerzaniu diety. Kolejność wprowadzania produktów jest dowolna i większość z nich można podawać już od samego początku. Jednak to mleko kobiece lub mleko modyfikowane powinno być podstawą żywienia dziecka do końca pierwszego roku życia. Wprowadzanie produktów stałych jest konieczne ze względu na możliwe niedobory, szczególnie żelaza. Jego zapasy z życia płodowego kończą się w okolicy 6 miesiąca życia, a mleko matki zawiera go niewiele.

Ryzyko niedoborów żelaza w drugiej połowie życia

Jak już wspomniałam, zapasy żelaza, uzbierane w życiu płodowym kończą się około 6 miesiąca życia. Czasem zdarza się to wcześniej i konieczne może być wcześniejsze rozszerzanie diety, bo dziecko pobierze więcej tego minerału z innych produktów niż mleko. Dlatego bardzo ważne jest podawanie dziecku produktów bogatych w ten składnik. Żelazo hemowe (pochodzenia odzwierzęcego) jest najlepiej przyswajalną formą tego pierwiastka, ponieważ występuje ono na tym samym stopniu utlenienia (żelazo trójwartościowe) jak żelazo w naszym organizmie. Jednak nie jest to jedyne jego źródło. Wiele roślin bogatych jest w żelazo, z tym że niehemowe (dwuwartościowe). Wykorzystanie go przez nasz organizm wymaga dodatkowych procesów biochemicznych. Dlatego przyswajalność żelaza niehemowego wynosi zaledwie 5%, a hemowego aż 20%. 

Czy można suplementować żelazo?

Niedobór żelaza może mieć bardzo poważne konsekwencje. Podawanie dziecku suplementów, czy leków zawierających żelazo nie jest do końca dobrym rozwiązaniem, ponieważ, występuje wtedy spore ryzyko zaparć. Z tego powodu trzeba dołożyć wszelkich starań, aby dieta dostarczała odpowiednią ilość tego składnika mineralnego. Niemowlęta karmione sztucznie mogą otrzymać dodatkową dawkę żelaza z preparatów do żywienia wzbogaconych tym pierwiastkiem.

Źródła żelaza dobre dla wegetarian

Nasuwa się zatem myśl, że mięso jest najlepszym źródłem żelaza. I tak też jest. Jednak pamiętajmy o tym, że ryby to też mięso, a w pescowegetarianizmie czy semiwegetarianizmie (link do tekstu Natalii) ryby nie są eliminowane. Co więcej, wegetarianie zwykle jedzą jaja kurze, które są dobrym źródłem trójwartościowego żelaza. Dodatkowo żelazo znajduje się w licznych produktach roślinnych: rośliny strączkowe, chleb żytni, kakao, zielone liście warzyw, suszone figi, orzechy, kasza gryczana, pestki dyni, natka pietruszki czy komosa ryżowa. 

Warto również wiedzieć, że witamina C poprawia wchłanianie żelaza. Dlatego też do każdego posiłku bogatego w żelazo, dodaj coś bogatego w witaminę C (np. papryka, truskawki, natka pietruszki, jabłko, pomidory i wiele innych owoców i warzyw). Z kolei wapń hamuje jego wchłanianie, w związku z czym dobrze jest podawać posiłki bogate w żelazo między posiłkami mlecznymi. 

Dieta wegetariańska a niedobory wapnia i B₁₂

Dieta wegetariańska nie ogranicza spożycia produktów zwierzęcych takich jak mleko, jaja, itp. Dlatego też ryzyko niedoborów wapnia czy witaminy B12 jest znacznie mniejsze, niż w przypadku żelaza. Warto zwrócić na nie uwagę, aby mieć tego świadomość. Normalne spożycie mleka, czy jaj dostarcza odpowiednie ilości tych składników odżywczych, tym bardziej że w okresie rozszerzania diety niemowlaka wciąż piją mleko matki lub modyfikowane, a oba są dobrym źródłem wapnia i B₁₂.

Bezpieczna dieta wegetariańska

Czy więc dieta wegetariańska może być odpowiednia, bezpieczna dla niemowląt? Oczywiście. Należy jedynie pamiętać o odpowiedniej podaży żelaza w codziennej diecie. Aby uniknąć innych niedoborów, trzeba podawać urozmaiconą dietę, która dostarczy wszystkich niezbędnych składników. 

Jeśli masz jakiekolwiek obawy, że twoje dziecko (bez względu na to, czy jest wegetarianinem, czy nie) źle się rozwija, ma jakiekolwiek niepokojące objawy, udaj się do lekarza. Zleci on odpowiednie badania i razem podejmiecie dalsze kroki, jeśli okażą się potrzebne. Dieta wegetariańska jest dozwolona dla nawet najmłodszych dzieci, warto więc rozważyć taką możliwość, jeśli tego chcesz. 

Milena Żebrowska – inżynier żywienia człowieka i oceny żywności. 

Źródła:

1. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. https://dziekujebylopyszne.pl/ 
2. “Poradnik żywienia niemowląt, od narodzin do pierwszych urodzin”, pod red. Prof. Hanny Szajewskiej, dr hab. N. Med. Andrei Horvath, Medycyna Praktyczna, Kraków 2014.
3. A. Pleskaczyńska, A. Dobrzańska: Profilaktyka niedoboru żelaza u dzieci – standard postępowania. Standardy medyczne/Pediatria, 2011, T. 8, 100–106.
4. M. Janczak, A. Janczak: Anemia z niedoboru żelaza u dzieci – o czym warto pamiętać. Nowa Pediatria 4/2019.
5. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji Mlekiem Mamy.