Międzynarodowy Kodeks Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece
Podziel się
W maju 1981 roku, Zgromadzenie Ogólne Światowej Organizacji Zdrowia przyjęło Międzynarodowy Kodeks Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece. Polska była jednym z 118 państw, które zagłosowały za przyjęciem kodeksu. Stany Zjednoczone Ameryki (USA) zagłosowały przeciw.
Kodeks stanowił pierwszy zbiór zasad, które chroniły prawa konsumentów. W kodeksie opisane są zasady związane z marketingiem i praktykami pokrewnymi dotyczącymi produktów zastępujących mleko kobiece, żywności uzupełniającej, butelek do karmienia oraz smoczków.
Ochrona karmienia piersią
Kraje na całym świecie nie traktują wyłącznego karmienie piersią w sposób spójny. W Europie są najniższe wskaźniki wyłącznego karmienia piersią (18%). W Polsce tylko 25% dzieci jest karmionych wyłącznie piersią w zalecanym okresie. Zdaniem ekspertów ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) największą ochroną dziecka przed śmiertelnością i w pierwszych latach życia jest wyłączne karmienie piersią do 6 miesiąca życia i kontynuację co najmniej do końca okresu niemowlęcego.
Karmienie piersią między innymi wspiera rozwój poznawczy dziecka, chroni przed otyłością, rozwojem chorób cywilizacyjnych. Zbyt wczesne wprowadzanie innych pokarmów powoduje brak ochrony zdrowia dziecka. Jeśli dziecko zbyt wcześnie otrzymuje pokarmy komercyjne, to zwiększa się ryzyko otyłości (produkty często zawierają cukier).
Cel kodeksu
Kraje członkowskie stwierdziły, że “każda kobieta ciężarna i karmiąca mają prawo do prawidłowego żywienia jako środka osiągnięcia i zachowania zdrowia”.
Celem kodeksu jest ochrona i ułatwianie karmienia piersią oraz zachęcanie do niego, a także stwarzanie sprzyjających warunków rodzinnych i środowiskowych oraz ochrona matek przed czynnikami niesprzyjającymi, w tym niewłaściwymi praktykami stosowanymi w marketingu produktów zastępujących mleko kobiece.
W wielu szpitalach jest problemem agresywna reklama sztucznego mleka.
Kodeks rekomenduje konieczność występowania preparatów mlekozastępczych. Jeżeli matki nie karmią piersią lub karmią częściowo, wówczas uzasadnione jest istnienie rynku mieszanek. Muszą one być dostępne, ale nie mogą być reklamowane. Marketing lub rozprowadzanie produktów nie powinny być w sprzeczności z ochroną i promocją karmienia piersią.
Decyzje o sposobie karmienia matki winny opierać o rzetelną wiedzę, a nie mogą być konsekwencją udanych technik marketingowych (rozdawanie gadżetów, docieranie do matek, itd.). Działania firm są nastawione na zysk. Ze względu na ten fakt ważna jest dla nich wysoka sprzedaż produktów.
Dlaczego?
Dawniej żywność pochodziła od lokalnych producentów, nie podlegała znacznej obróbce przemysłowej. Konsument mógł złożyć reklamację praktycznie od ręki. Obecna sytuacja jest diametralnie inna. Globalizacja i uprzemysłowienie produkcji mleka wpłynęły na rozwój globalnego przetwórstwa formuły.
Przetwórstwo żywności dla niemowląt i małych dzieci stało się biznesem. Na przestrzeni lat rynek tych produktów wykazuje tendencję zwyżkową. Producenci manipulują matkami poprzez stosowanie określeń właściwości preparatów do żywienia jako: skład bliski do składu mleka mamy, inspirowany mlekiem matki, sprzyja rozwojowi, specjalnie dla wieku dziecka, itp.
Ponadto rządy, głównie krajów o wysokim dochodzie, ingerują w sposób odżywiania kształtując normy i krajowe systemy żywności. Kwestie związane z żywieniem, w tym bezpieczeństwo są regulowane systemowo w danym państwie.
Inwestycje w produkcję preparatów do żywienia niemowląt zauważa się w krajach o niskich dochodach (niższe koszty), natomiast rynki zbytu są w krajach rozwijających się (wzrost gospodarczy, którego następstwem jest wzrost liczby pracujących kobiet).
Zauważa się, że koncerny bardzo chronią rynek żywności dla niemowląt i małych dzieci. Trudno jest uzyskać informacje o wysokości sprzedaży, czy kosztach marketingu. Informacje takie stanowią tajemnicę handlową firmy, a z drugiej strony koncerny nie mają interesu, aby otwierać się na kontrolę publiczną.
Monitoring żywności dla niemowląt i małych dzieci
W związku z globalizacją żywności istnieje konieczność poradnictwa, monitoringu i regulacji prawnych na poziomie światowym.
Zdaniem specjalistów WHO monitoringiem należy objąć:
- placówki służby zdrowia,
- konferencje,
- miejsca sprzedaży detalicznej,
- promocje skierowane do matek,
- imprezy promocyjne dla rodziców,
- blogerzy parentingowi,
- pakiety, upominki dla rodziców.
Mechanizmy egzekwowania kodeksu
Aktualnie eksperci zauważają coraz więcej produktów wątpliwej jakości, a niemowlęta karmione są w różnorodny sposób. Dlatego dla bezpieczeństwa małych dzieci, których matki nie karmią naturalnie ważna jest jakość produktów. Z tego powodu obrót mieszankami sztucznymi powinien być regulowany globalnie. Bezsprzecznie regulacje powinny obejmować: produkcję, dystrybucję, postępowanie i karmienie preparatami do żywienia niemowląt. Niestety przepisy światowych organizacji mają rangę wyłącznie zaleceń, ponieważ nie stanowią wiążącego prawa. Wydaje się, że gdyby żywienie dzieci miało rangę ochrony praw człowieka, wówczas byłaby szansa, iż wsparłoby tworzenie silnego prawa na szczeblu krajowym. Podobnie jak ma to zastosowanie w przypadku innych form prawa międzynarodowego
Więcej o aspektach prawnych przeczytacie tu.
Złoty standard, czy optimum?
Powszechnie uznaje się, że złotym standardem karmienia niemowląt jest karmienie piersią. Z pewnością karmienie piersią jest normą, do której należałoby porównywać inne metody karmienia. Dlatego nie należy mówić o zaletach karmienia piersią, ale o szkodach związanych z innymi metodami karmienia.
Niestety w wielu krajach problem jest upraszczany do dwóch sposobów karmienia: piersią lub mieszanką sztuczną. A przecież w przypadku, kiedy karmienie bezpośrednio z piersi nie jest możliwe, albo nie powiodło się – optymalnym rozwiązaniem może być karmienie odciągniętym mlekiem.
Jednak w sytuacji, gdy dziecko karmione jest sztucznie dobrze by było, by matki wybierały preparat w sposób świadomy. Nie decydowały się na podstawie reklamy, czy zapewnień producenta, a poszukały rzetelnych informacji oraz sprawdzały dokładnie skład preparatu. Dlatego informacje o preparatach powinny być wolne od komercji. Obowiązkowo muszą zawierać komunikaty m.in. o korzyściach i wyższości karmienia piersią, o skutkach finansowych ich używania.
Rezolucja Światowego Zgromadzenia Zdrowia
W maju 2016 r. państwa członkowskie przyjęły nową rezolucję Światowego Zgromadzenia Zdrowia (World Health Assembly, WHA), w której wzywa się kraje do wdrożenia wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w sprawie zakończenia niewłaściwej promocji żywności dla niemowląt i małych dzieci.
Rezolucja w szczególności wzywa do włączenia wytycznych do prawa krajowego, podjęcia wszelkich niezbędnych środków w interesie zdrowia publicznego w celu położenia kresu nieodpowiedniej promocji żywności dla niemowląt i małych dzieci, ustanowienie systemu monitorowania i oceny wdrażania zaleceń dotyczących wytycznych, dalsze wdrażanie Międzynarodowego Kodeksu Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece i zalecenia WHO dotyczące wprowadzania do obrotu żywności i napojów dla dzieci.
Państwa członkowskie zobowiązały się do składania sprawozdań z wdrażania zaleceń.
Szczegółowe informacje o Kodeksie Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece znajdziecie tu.
Źródła:
- “Żywienie niemowląt i małych dzieci, Globalna strategia żywienia niemowląt i małych dzieci. Raport Sekretariatu /fragmenty/”, 55 Zgromadzenie ogólne ŚOZ, 2002, www.kobiety.med.publikacje
- “Międzynarodowy Kodeks Marketingu Produktów Zastępujących Mleko Kobiece”, Ministerstwo Zdrowia, www.mz.gov.pl
- “Global infant formula: monitoring and regulating the impacts to protect human health“, PubMed, 2015, www.ncbi.nlm.nih.gov
- Materiały konferencyjne: “Karmienie piersią a marketing produktów mlekozastępczych”, MZ, WHO, KUKP, 2015.
- “World Health Assembly Resolution on the Inappropriate Promotion of Foods for infants and young children”, WHO/UNICEF, 2016, www.who.int/nutrition/
- “Global Strategy for Infant and Young Child Feeding”, WHO, UNICEF, 2003, www.apps.who.int
- Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji “Mlekiem Mamy”.
