Jak wybrać odpowiedni probiotyk?

Preparaty probiotyczne dostępne na polskim rynku mogą przybierać różne postaci. Spotkać można probiotyki w kapsułkach, saszetkach czy kroplach. Niektóre z nich wymagają przechowywania w chłodniczych temperaturach, inne nie. Mogą mieć różne przeznaczenie, liczbę szczepów czy liczbę komórek w jednej dawce. Wyboru nie ułatwiają też producenci, którzy oferują coraz to nowsze preparaty. Jak zatem wybrać odpowiedni probiotyk?

Probiotyk nie działa, dlaczego?

Kolki u niemowląt to najczęstsza dolegliwość u młodszych niemowląt. Wynika ona z niedojrzałości układu pokarmowego. Pracownicy opieki medycznej, jak i farmaceuci, często zalecają probiotyki jako remedium na te dolegliwości. Zdesperowani rodzice wydają niemałe kwoty, aby ulżyć swojemu dziecku, ale okazuje się, że nie zawsze to pomaga. Dlaczego tak się dzieje? Podobnie rzecz się ma w przypadku antybiotykoterapii. Kupujemy pierwszy lepszy preparat probiotyczny z apteki, ale po pewnym czasie i tak odczuwamy dolegliwości wynikające z zażywania antybiotyku. Dlaczego zatem tak jest?

Przyczyn może być kilka. Od zbyt krótkiego lub niewłaściwego podawania, przez nieprawidłowe przechowywanie preparatu aż po nieskuteczność danego szczepu. 

Szczep szczepowi nie jest równy 

Szczep to pojęcie określające populację drobnoustrojów wykazujących dane cechy fizjologiczne lub genetyczne. To nie gatunek, to nawet nie rasa, czy odmiana, to coś jeszcze mniejszego, jeśli chodzi o systematykę organizmów. Jest to więc bardzo wyspecjalizowana grupa organizmów, która wykazuje dane cechy. Ale jest mało uniwersalna. Dlatego właśnie nie powinno się przyjmować probiotyków na chybił trafił. Co więcej, nie wszystkie preparatu dostępne w aptece przeszły odpowiednie badania w kontekście skuteczności ich działania. Dlatego warto zwrócić szczególną uwagę na to, jaki szczep jest nam, czy naszym dzieciom potrzebny. 

W tabeli poniżej przyporządkowałam szczepy do danych dolegliwości. 

Biegunka infekcyjna	Lactobacilllus rhamnosus GG (LGG)Saccharomyces boulardii
Antybiotykoterapia	Lactobacilllus rhamnosus GG (LGG)Saccharomyces boulardii
Zespół jelita drażliwego	Bifidobacterium infantis 35624Lactobacillus plantarum 299vLactobacilllus rhamnosus GG (LGG)VSL#3 (zawiera cztery szczepy bakterii z rodzaju Lactobacillus, trzy szczepy z rodzaju Bifidobacterium oraz Streptococcus salivarius thermophilus)
Nieswoiste zapalenie jelit	Escherichia coli Nissle 1917VSL#3
Kolka niemowlęca	Lactobacillus reuteri DSM 17938 (potwierdzone na dzieciach karmionych wyłącznie piersią)
Odporność	Bifidobacterium BB-1Lactobacillus acidophilus La1Lactobacillus rhamnosus HN001
Wzdęcia	Bifidobacterium infantis
Problemy skórne	Lactococcus sp. HY 449

Wybierając więc probiotyk, zwróć uwagę czy w preparacie znajdują się odpowiednie szczepy. Jeśli szukasz probiotyku, który ma szansę pomóc przy kolce niemowlęcej, wybierz taki preparat, w którym jest Lactobacillus reuteri DSM 17938. Zwróć uwagę nie tylko na nazwę, ale również na kod patentowy.

Po jakim czasie od pierwszego podania probiotyku widać efekty? 

Czas, jaki jest potrzebny probiotykom na działanie, jest bardzo różny. Zależy przede wszystkim od rodzaju i intensywności dolegliwości. Przykładowo, probiotyk podany z powodu biegunki może przynieść oczekiwane rezultaty nawet już po dwóch dniach, jeśli objawy są łagodne. Z kolei terapia probiotyczna z powodu wzdęć może przynieść widoczne efekty dopiero po 3-4 tygodniach, a z powodu problemów skórnych – nawet do 3 miesięcy. 

Cechy dobrego probiotyku

1. Dobry probiotyk posiada w swoim składzie kilka szczepów probiotyków. Taki zabieg daje większą szansę na skuteczność terapii. 
2. Dobry probiotyk ma dużą liczbę bakterii w jednej dawce. Odpowiednia ilość bakterii w dawce zależy między innymi od celu stosowania, szczepów bakterii w preparacie oraz od zaleceń dla danego pacjenta. Aby dobrać odpowiednią dawkę, najlepiej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. 
3. Preparaty probiotyczne powinny być trwałe i stabilne. Aby preparat przyniósł oczekiwany skutek, musi najpierw przetrwać proces produkcji i przechowywania, ale też musi być odporny na działanie kwasów żołądkowych, aby w jelitach były aktywne i zdolne do namnażania. 
4. Kolejnym ważnym czynnikiem charakteryzującym dobry probiotyk jest bezpieczeństwo. Dobry probiotyk musi być bezpieczny do stosowania. Nie może wykazywać żadnych działań niepożądanych ani alergizować. Bezpieczne probiotyki opatrzone będą certyfikatami bezpieczeństwa. Warto porozmawiać też z lekarzem albo farmaceutą, aby polecili nam odpowiedni środek medyczny. 
5. Co więcej, dobry probiotyk musi mieć udowodnioną skuteczność działania w testach laboratoryjnych. Tylko probiotyki, które mają udowodnione konkretne działania, mogą być uznane za odpowiednie metody terapii. 

Czy można podawać probiotyk stale?

Po pierwsze, nie ma jednoznacznych badań potwierdzających słuszność lub jej brak stosowania probiotyku profilaktycznie, czy stale. Po drugie, liczne badania potwierdziły ich skuteczność w leczeniu niektórych dolegliwości. Dlatego warto skonsultować z lekarzem, potrzebę ich stosowania.  Warto pamiętać też o tym, że probiotyki to bakterie, czyli żywe organizmy. Mogą one w naszych jelitach umierać, ale i rozmnażać. Nieodpowiednia dieta, czy stosowanie używek, może spowodować wyniszczenie mikroflory układu pokarmowego w pewnym stopniu. Działa to również w drugą stronę. Spożywanie odpowiednich produktów wpływa bardzo korzystnie na rozwój obecnych w naszych jelitach bakterii. Zdecydowanie lepiej jest pielęgnować już istniejącą mikroflorę jelit niż przyjmować ciągle nowe bakterie. 

Żywność probiotyczna

Jeśli produkt spożywczy zawiera mikroorganizmy probiotyczne, w ilości mogącej wywołać pozytywny wpływ na zdrowie, to możemy mówić o żywności probiotycznej. Produkty spożywcze tego typu, mogą stanowić dobrą alternatywę dla preparatów aptecznych, jednak należy zwrócić uwagę na to, że jednorazowe spożycie jogurtu zawierającego żywe kultury bakterii nie wpłynie znacząco na nasz organizm. Jednakże konsumpcja takich produktów powinna być regularna i dość częsta. Przykładami produktów probiotycznych są: mleczne napoje fermentowane (np. kefir, jogurty, zsiadłe mleko), kiszonki (np. ogórki, kapusta, buraki), pasta miso, czy kombucha. 

Milena Żebrowska – inżynier żywienia człowieka i oceny żywności.

Źródła:

1. Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 514. 
2. Szajewska H., Skórka A., Ruszczyński M., Gieruszczak-Białek D. Meta-analysis: Lactobacillus GG for treating acute gastroenteritis in children — updated analysis of randomized controlled trials. Aliment. Pharmacol. Ther. 2013; 38: 467–476
3. Dinleyici E.C., Eren M., Ozen M., Yargic Z.A., Vandenplas Y. Effectiveness and safety of Saccharomyces boulardii for acute infectious diarrhea. Expert. Opin. Biol. Ther. 2012; 12: 395–410
4. Brenner D.M., Moeller M.J., Chey W.D. i wsp. The utility of probiotics in the treatment of irritable bowel syndrome: a systematic review. Am. J. Gastroenterol. 2009; 104: 1033–1049
5. Ducrotté P., Sawant P., Jayanthi V. Clinical trial: Lactobacillus plantarum 299v (DSM 9843) improves symptoms of irritable bowel syndrome. World J. Gastroenterol. 2012; 18: 4012–4018
6. Horvath A., Dziechciarz P., Szajewska H. Meta-analysis: Lactobacillus rhamnosus GG for abdominal pain-related functional gastrointestinal disorders in childhood. Aliment. Pharmacol. Ther. 2011; 33: 1302–1310
7. Mowat C., Cole A., Windsor A. i wsp.; IBD Section of the British Society of Gastroenterology. Guidelines for the management of inflammatory bowel disease in adults. Gut 2011; 60: 571–607. 
8. Roberts L.M., McCahon D., Holder R., Wilson S., Hobbs F.D. A randomised controlled trial of a probiotic ‚functional food’ in the management of irritable bowel syndrome. BMC Gastroenterol. 2013 Mar 7; 13: 45. 
9. Szajewska H.: Praktyczne zastosowanie probiotyków. Gastroenterologia Kliniczna 2014, tom 6, nr 1, 16–23.
10. Sengun, I. Y., &Kirmizigul, A. (2020). Probiotic potential of kombucha. Journal of Functional Foods, 104284.
11. Trząskowska, M., Żerańska, E. (2002). Zastosowanie bakterii probiotycznych. Żywność Nauka Technologia Jakość. Suplement 3(32), 196-206.
12. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z pixabay.com @Mizinitka