Probiotyczny słownik pojęć

Probiotyczny słownik pojęć pomoże zrozumieć nazwy probiotyków, które są do siebie podobne. Ułatwi też zrozumienie artykułów o mikroorganizmach, jakie mieszkają w naszym ciele.

Mikroorganizm

Z greckiego mikrós „mały” i  organismós „organizm” oznacza najmniejsze istniejące organizmy na ziemi. Te, których nie widać gołym okiem, a nawet pod lupą. Do tej grupy zaliczyć można wszystkie organizmy jednokomórkowe, czyli: bakterie, archeony, pierwotniaki oraz grzyby mikroskopijne. Nie można natomiast zaliczyć tu wirusów, które nie są organizmami żywymi oraz bardzo małych zwierząt jak nicienie czy owady. Inne nazwy używane zamiennie z powyższym pojęciem to: drobnoustrój, czy mikrob (potoczna nazwa). 

Mikrobiom

Mikrobiota (mikrobiom) to zespół organizmów zamieszkujących dane środowisko.

Mikrobiom człowieka 

Jest to cały zespół mikroorganizmów bytujących na i w naszych ciałach. Czasami, zamiast powyższego pojęcia, spotkać można nazwy takie jak: mikroflora człowieka, czy mikrobiota człowieka. 

Każdy obszar naszego organizmu charakteryzuje się odmiennymi warunkami, dlatego też w różnych miejscach na naszym ciele występują odmienne gatunki mikrobów. 

Drobnoustroje te mogą być korzystne, obojętne albo patogenne. Jednak niektóre obojętne czy korzystne mikroby po przedostaniu się do innego obszaru ciała mogą okazać się patogenne. 

Więcej na temat mikrobiomu człowieka przeczytasz w następnym artykule.  

Mikroflora jelitowa

Jak sama nazwa wskazuje, pojęcie to odnosi się do drobnoustrojów bytujących w naszych jelitach. Największe ich skupienie jest w jelicie grubym, jednak nie jest to jedyne miejsce w układzie pokarmowym, gdzie bytują organizmy jednokomórkowe. Wszystkie drobnoustroje, które zasiedlają nasze jelita, nazywa się mikrobiotą jelitową. Stosuje się też częściej spotykane nazwy jak: mikroflora jelitowa, czy bakteryjna flora jelit. 

Probiotyk – każdy o nich słyszał

Samo pojęcie „probiotyk” jest znane większości osób. Chyba każdy wie, że spożycie probiotyków wpływa korzystnie na nasz układ pokarmowy. Pozwala nam to uchronić się przed nieprzyjemnymi skutkami antybiotykoterapii (np. biegunka). 

Probiotyk wg WHO

Definicja WHO mówi, że probiotyki to „żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza”. Mikroorganizmy te możemy pobrać w postaci odpowiednich preparatów z apteki oraz z żywności probiotycznej. Zarówno drobnoustroje, o których mówi definicja WHO, jak i preparaty je zawierające nazywa się probiotykami.

Nie powinniśmy jednak mylić probiotyków z mikrobiomem człowieka czy mikroflorą jelitową. Różnica między probiotykami a mikroflorą jelitową jest taka, że pierwsze to preparaty zawierające mikroorganizmy wpływające korzystnie na zdrowie, a drugie to drobnoustroje, które naturalnie występują w naszych jelitach.

Prebiotyki 

Są to substancje, które występują w produktach spożywczych lub specjalnie zostały do niej dodane. Ich zadaniem jest pobudzanie mikroflory jelitowej do rozwoju. Prebiotyki nie są trawione, ulegają jednak fermentacji, właśnie pod wpływem mikroflory. Najczęściej stosowane prebiotyki to: oligo- i polisacharydy, fruktooligosacharydy (FOS), mannanoligosacharydy (MOS) oraz laktuloza. 

Symbiotyk 

Symbiotyk jest połączeniem probiotyku i prebiotyku w jednym produkcie. Zazwyczaj produkty takie zawierają prebiotyk, który pobudza rozwój danego szczepu, oraz ów szczep. Po spożyciu takiego produktu dany szczep natychmiast jest pobudzany do namnażania i aktywności. 

Antybiotyk 

W 1928 roku Aleksander Fleming przypadkowo odkrył, że zanieczyszczenie podłoża* pleśnią Penicillium chrysogenum, powoduje zatrzymanie wzrostu bakterii z rodzaju Staphulococcus. W ten właśnie sposób odkryto, że istnieją substancje, które mogą powstrzymywać rozwój chorób zakaźnych. Substancje te nazwano antybiotykami od greckiego anti “przeciw” oraz bios “życie”. Dziś pod tym pojęciem rozumie się substancje, które wytwarzane są przez mikroorganizmy jako produkt uboczny ich metabolizmu i działając wybiórczo, w niskich stężeniach hamują wzrost i podział innych mikroorganizmów. 

*podłoże, to specjalnie przygotowane, naczynko z jałową pożywką, do której wprowadza się mikroorganizmy w celach badawczych.

Probiotyczny słownik pojęć zawiera wyjaśnienia najczęściej stosowanych określeń w codziennym życiu. W kolejnym artykule przeczytasz charakterystykę mikroorganizmów poszczególnych części naszego ciała. [KLIK]

Źródła: 

1. Joshua Lederberg, Alexa T. McCray. 'Ome Sweet 'Omics – A Genealogical Treasury of Words. „The Scientist”. 15 (7), s. 8, 2 kwietnia 2001.
2. Słownik terminów biologicznych PWN: Mikrobiota
3. Nowak A., Śliżewska K., Libudzisz Z.:PROBIOTYKI – HISTORIA I MECHANIZMY DZIAŁANIA. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 4 (71), 5 – 19. file:///C:/Users/Milena/Downloads/01_Nowak.pdf 
4. Jach M., Łoś R., Maj M., Malm A. : Probiotyki – Aspekty funkcjonalne i technologiczne. POST. MIKROBIOL., 2013, 52, 2, 161–170 http://www.pm.microbiology.pl 
5. Schrezenmeir J., de Vrese M.: Probiotics, prebiotics, and synbiotics. Adv. Biochem. Engin/Biotechnol. 111, 1–66 (2008)
6. FAO/WHO (2001) Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria. Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation on Evaluation of Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food Including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria.
7. FAO/WHO (2001) Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria. Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation on Evaluation of Health and Nutritional Properties of Probiotics in Food Including Powder Milk with Live Lactic Acid Bacteria.
8. Zatollah Asemi i inni, Effects of synbiotic food consumption on metabolic status of diabetic patients: A double-blind randomized cross-over controlled clinical trial, „Clinical Nutrition”, 33 (2), 2014, s. 198–203, DOI: 10.1016/j.clnu.2013.05.015, PMID: 23786900
9. Gibson GR., Roberfroid MB. Dietary modulation of the human colonic microbiota: introducing the concept of prebiotics.. „J Nutr”. Jun;125. 6, s. 1401-12, 1995
10. Socha J., Stolarczyk A., Socha P., Miejsce bifidobakterii w profilaktyce i leczeniu wybranych chorób wieku dziecięcego, 2002, Pediatria współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dzieci, 4,1,43-47
11. Depta A., 2001, Probiotyki – właściwości, ich rola i znaczenie oraz możliwości stosowania w profilaktyce i leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego u prosiąt, Trzoda Chlewna, Vol. 39, nr 7, 98-100
12. Zawisza E., Bardadin J., 2008, Endotoksyny w profilaktyce chorób alergicznych, Alergia, 3, 37-38.
13. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z pixabay.com, JaksaPhoto.