Tłuszcze w diecie dziecka

Tłuszcze, w zależności od ich rodzaju, mogą spełniać ważną rolę w organizmie dziecka lub mieć szkodliwy wpływ na zdrowie. Jak zatem znaleźć złoty środek w ich spożyciu? Kiedy uważać na tłuszcze, a kiedy można je jeść w dowolnych ilościach? W jaki sposób komponować posiłki, aby nasze dzieci dostały odpowiednią ilość i rodzaj tłuszczów? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w poniższym artykule oraz w kolejnych.

Normy żywienia dla tłuszczu

Normy żywienia dla populacji Polski podają, że spożycie tłuszczu całkowitego w diecie dzieci poniżej roku powinno stanowić 40% energii spożytej z pokarmem. Natomiast powyżej roku (do 3 lat) zapotrzebowanie to wynosi 35-40% energii. Dla porównania normy spożycia tłuszczu dla dorosłych wynoszą 20-35% energii. Jak widać, nie ma potrzeby ograniczania pełnotłustych produktów w diecie jak np. mleko, jogurty. Ważne jednak, aby komponując posiłki dla dzieci wybierać produkty skąpe w nasycone kwasy tłuszczowe oraz izomery trans kwasów tłuszczowych. Normy wskazują, aby spożycie tych kwasów było tak niskie, jak to jest tylko możliwe do osiągnięcia.

Warto zwrócić również uwagę na informacje dotyczące spożycia EPA i DHA. Według norm wartość dziennego spożycia tych kwasów wynosi odpowiednio:

• Dla dziecka w wieku 7-24 miesiąca życia – (wyłącznie DHA) 100mg/dobę.
• Dla dzieci w wieku 2-18 lat – EPA+DHA – 250 mg/dobę.

Zbyt mała podaż tłuszczów w diecie dziecka

Dość powszechnie rodzice uważają, że dieta ich dzieci powinna być uboga w tłuszcze, ponieważ tłuszcze są szkodliwe, powodują otyłość. Jest to jednak mylne przekonanie.

Napady głodu

Otóż tłuszcze są potrzebne – szczególnie małym dzieciom, które intensywnie rosną i rozwijają się. Zbyt niska podaż tłuszczu w diecie dziecka, ale również dorosłego może objawiać się uczuciem głodu. Osoba z niedoborem tłuszczu w diecie może sięgać częściej po niezdrowe przekąski czy reagować napadami głodu.

Niedobory witamin

Tłuszcze są nośnikiem witamin: A, D, E oraz K. Zbyt mała podaż tłuszczu w diecie może doprowadzić do ich niedoborów. Tłuszcz jest też niezbędny do prawidłowego metabolizmu tych witamin, a więc nawet suplementacja, przy diecie ubogiej w ten składnik, może nie być skuteczna. Niedobory tych witamin mają różne objawy:

• Niedobór witaminy A – suchość skóry, spojówek, kurza ślepota, a w skrajnych przypadkach nawet utrata wzroku.
• Niedobór witaminy D – zanurzone wchłanianie żelaza, bóle kostno – mięśniowe, zaburzenia widzenia, biegunka, bezsenność, brak apetytu, choroby przyzębia.
• Niedobór witaminy E – rozdrażnienie, brak koncentracji, niedokrwistość, zaburzenia widzenia, rogowacenie i wczesne starzenie się skóry.
• Niedobór witaminy K – krwawienia, częste siniaki, krwotoki wewnętrzne, zaburzenia wzrostu i rozwoju u niemowląt, wydłużony czas krzepnięcia krwi.

Zaburzenia metabolizmu

Niskie spożycie tłuszczu może również wpłynąć na pracę układu pokarmowego. Zbyt mała ilość tłuszczu w stolca prowadzi do zaparć. Nawet zwiększone spożycie błonnika nie wystarcza. Długotrwały problem może doprowadzić do niekorzystnych zmian w mikroflorze jelit.

Zbyt duża podaż tłuszczów w diecie dziecka

Nie tylko niedobór tłuszczów jest niebezpieczny, ale też ich nadmiar, a szczególnie nasyconych kwasów tłuszczowych i nienasyconych kwasów trans.

Nadmiar spożycia nie jest widoczny od razu. Może być widoczny po wielu latach. Dlatego ważne jest, aby dietę dziecka komponować od początku w taki sposób, aby ilość jak i jakość tłuszczu była odpowiednia.

Tłuszcz ma największą, spośród składników żywności, wartość energetyczną. Spożywając dużo tłuszczu organizm dostaje nadmiar energii (kcal), która jest przyczyną otyłości. Otyłość z kolei jest czynnikiem ryzyka cukrzycy typu II, jak również nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, kamicy żółciowej oraz niektórych nowotworów (macicy, gruczołu sutkowego, jelita grubego).

Nadmierne spożycie tłuszczu wpływa na wzrost poziomu cholesterolu całkowitego oraz frakcji LDL (zły cholesterol). To z kolei powoduje zmiany miażdżycowe w naczyniach krwionośnych.

Komponowanie posiłków o odpowiedniej ilości oraz jakości tłuszczu jest bardzo ważne w diecie zarówno dzieci jak i dorosłych. Wpływ na jakość potrawy, jej smak oraz ilość zawartego w niej tłuszczu ma też rodzaj tłuszczu użytego do smażenia. Będziecie mogli przeczytać o tym w następnym artykule.

Milena Żebrowska – specjalistka w zakresie żywności i żywienia człowieka.

Źródła:

1. Włodarczyk  T., Leśków A.,  Całkosińska A., Tarnowska M., Całkosiński  A., Dorosz N., Całkosiński I.: Znaczenie tłuszczów  w żywieniu osób aktywnych fizycznie. Journal of Education,  Health and Sport. 2017;7(7):311-314.
2. Dybkowska E.: Rola kwasów tłuszczowych w żywieniu i zdrowiu
   człowieka. [w:] Wolska-Adamczyk A. (red.) Znaczenie racjonalnego żywienia w edukacji zdrowotnej. WSIiZ, Warszawa 2015.
3. EFSA, Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, includingurated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol, EFSA Journal, 2010, 8, 3, 1461.
4. Li Y., Hruby A., Berstein A.M., i wsp., Saturated Fats Compared With Unsaturated Fats and Sources of Carbohydrates in Relation to Risk of Coronary Heart Disease: A Prospective Cohort Study, J. Am. Coll. Cardiol., 2015; 66, 14, 1538–1548.
5. Simopoulos A.P., An Increase in the Omega-6/Omega-3 Fatty Acid Ratio
   Increases the Risk for Obesity, Nutrients, 2016, 8, 3, 128, 1–17.
6. Carlson S.E., Colombo J., Docosahexaenoic Acid and Arachidonic Acid
   Nutrition in Early Development, Adv. Pediatr., 2016, 63, 1, 453–471.
7. Cichosz G.: Zdrowotne skutki substytucji tłuszczu mlekowego olejami roślinnymi. Przegl. Mlecz., 2007; 12: 4-9.
8. Jensen M.D., Ryan D.H., Apovian C.M., AHA/ACC/TOS guideline for the management of overweight and obesity in adults: a report of the AmericanCollege of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines and The Obesity Society, Circulation, 2014, 129 (25 Suppl 2), 102––138.
9. Szponar L., Mojska H., Ołtarzewski M. Piotrowska K.: Tłuszcze. [w:] Jarosz M. (red): Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut żywności i żywienia, 2017.
10. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Fundacji “Mlekiem Mamy”.