Soki i owoce w diecie niemowlęcia

Każda mama staje przed nie lada wyzwaniem, kiedy to jej maleństwo staje się na tyle duże, by możliwe było rozszerzanie diety o inne produkty niż mleko. Więcej na temat rozszerzania diety przeczytacie tutaj.

Pomiędzy innymi produktami pojawiają się soki. Jeszcze do niedawna soki zalecane były w diecie najmłodszych niemowląt – nawet od 4 miesiąca życia. Obecnie wytyczne bardzo się zmieniły. Uległy też zmianie zalecenia odnośnie podawania owoców. Dotyczą one wieku dziecka, ale też sposobu przygotowywania i podawania deserów owocowych.

Zalecenia żywieniowe dotyczące soków owocowych

Amerykańska Akademia Pediatryczna (AAP) określiła jasne stanowisko w kwestii podawania soków owocowych i samych owoców w diecie dzieci i niemowląt. Zgodnie z tymi zaleceniami, dzieciom poniżej roku, nie należy podawać  soków owocowych. Co więcej – nie powinno się podawać dzieciom soków w butelkach ze smokiem, kubkach tzw. niekapkach. Dzieci mają w zwyczaju noszenie tych naczyń i popijanie w trakcie zabawy. W ten sposób bardzo łatwo może rozwinąć się próchnica. Ponadto AAP zwraca uwagę na konieczność wybierania pasteryzowanych soków 100%.

AAP podaje dokładne kryteria dotyczące spożycia soku przez dzieci w zależności od wieku:

Wiek dziecka [lat]	Maksymalna dzienna porcja soku [ml]
Poniżej roku	0
1-3	120
4-6	120-180

Inne źródła potwierdzają informacje podane przez AAP. Znaleźć w nich można dodatkowo informacje, że soki owocowe nie są potrzebne dzieciom poniżej roku. Mogą wręcz przyczyniać się do zwiększenia ryzyka wystąpienia próchnicy czy otyłości, ze względu na zawarte w nich cukry. Soki nie zawierają też cennego błonnika, w który są bogate świeże owoce.

Kolejną niezwykle istotną informacją, o jakiej należy wspomnieć, są napoje i nektary. Nie powinno się podawać dzieciom tych produktów, gdyż zawierają one dużo cukrów, a są ubogie w wartościowe składniki odżywcze. Szczególną uwagę należy zwrócić na napoje gazowane, które często nie zawierają nawet ułamka procenta soku owocowego. Są natomiast przepełnione cukrem, sztucznymi barwnikami i aromatami.

Jak podać dziecku sok?

Dzieci powyżej roku nie powinny używać butelki do picia żadnych płynów. Dobrym zwyczajem jest nauka picia od razu z otwartego kubka. Jeśli dziecko nie umie jeszcze pić w ten sposób, można podać dziecku sok (oraz wodę czy mleko) np. w kubku diody, 360, bidonie ze słomką, czy z też z ustnikiem. Na rynku jest dostępnych wiele ciekawych gadżetów jednak najlepsza jest nauką picia z otwartego kubka.

To ważne: soki

• Wprowadzając do diety dzieci soki owocowe należy zastosować się do zasad rozszerzania diety, szczególnie w przypadku soków z owoców, których dziecko jeszcze nie próbowało.
• Nie podawaj soku do popijania leków. Soki z owoców cytrusowych oraz sok jabłkowy hamują działanie antybiotyków. Sok grapefruitowy wpływa na metabolizm leków antyhistaminowych, blokerów kanału wapniowego oraz cyklosporyny. Natomiast sok żurawinowy wpływa na metabolizm ibuprofenu. Leki najlepiej popijać wodą lub mlekiem, a soki najlepiej odstawić na czas farmakoterapii lub też stosować czterogodzinne odstępy od przyjęcia dawki leku.
• Zawsze wybieraj dla dziecka soki pasteryzowane. W niepasteryzowanych sokach mogą rozwijać się bakterie (Escherichia coli i Salmonella), pierwotniaki  (Cryptosporidium), czy pleśnie, które są niebezpieczne dla zdrowia. Dzieci są na nie bardziej wrażliwe.
• Pamiętaj, że nektar czy napój owocowy to nie to samo co sok. O różnicach między tymi produktami przeczytacie w kolejnym artykule.

Jak podać dziecku owoc?

Owoce, w przeciwieństwie do soków, możemy podać dziecku już na początku rozszerzania diety. Obecnie nie ma harmonogramu wprowadzania owoców do diety dziecka. Przy ich wprowadzaniu do diety jest spora dowolność. Kolejność, jak i sposób ich podawania zależy od rodziców. Eksperci zalecają tylko, aby owoce były sezonowe, w ilości i częstotliwości akceptowanej przez dziecko. Najczęściej wybierane przez rodziców są jabłka, brzoskwinie, banany, gruszki, czy truskawki. Są one bowiem wygodne do przygotowania. Obróbka cieplna nie jest wymagana, wręcz przeciwnie – powoduje ona straty cennych witamin. Można śmiało podawać od razu surowe owoce.

Dobrze jest zacząć od musów i stopniowo przechodzić na jedzenie przez dziecko owoców w kawałkach. Jednak jeśli dieta jest rozszerzana metodą BLW, nic nie stoi na przeszkodzie, aby serwować w ten sposób również owoce.

To ważne: owoce

• Pamiętaj, aby dokładnie umyć wszystkie owoce. Nawet te z grubą skórka (np. cytrusy).
• Wybieraj lokalne owoce sezonowe. Są najbogatsze w składniki odżywcze, bez zastosowania utrwalaczy.
• Znacznie lepsze będą owoce z upraw ekologicznych, są smaczniejsze, bogatsze w składniki odżywcze, wolne od środków chemicznych.
• Tuż pod skórką owoców znajduje się najwięcej witamin. Dzieci jednak nie przepadają za skórką owoców. Jest ona twarda i niezbyt słodka. Jednak warto oswajać dziecko jak najwcześniej z jej jedzeniem. Nie należy się też bać, że przyklei się ona do żołądka. Jest to, powtarzany przez wieki, mit. Skórkę można “przemycić” w owocach startych do surówki.
• Nie należy się bać tzw. produktów alergennych, ponieważ alergia może wystąpić niespodziewanie. Większe prawdopodobieństwo pojawienia się alergii jest u dzieci rodziców alergików. Każdy produkt powinno się wprowadzać pojedynczo, małymi porcjami (pierwszego dnia zawsze odrobinkę), w godzinach przedpołudniowych. Trzeba obserwować dziecko i jego ewentualne reakcje alergenne.

Gdy dziecko pije zbyt dużo  soków

Soki są smaczne, mają słodki, wyrazisty smak. Dzieci potrafią wypić duże ilości soku.

Jeśli u twojego dziecka występują biegunki bez żadnych innych objawów, zastanów się czy nie pije ono zbyt dużej ilości soków. Biegunki nie są jedynym skutkiem nadmiernego picia soków.

Należy też wiedzieć, że owoce zawierają dużą ilość cukrów prostych, których nadmiar w diecie przyczyniać się może do rozwoju próchnicy u dziecka czy zwiększenia ryzyka otyłości w przyszłości. Z tych powodów nie można przesadzać z podawaniem owoców.

Dodatkowo uczą złych nawyków żywieniowych. Picie soków zamiast wody, daje błędne odczucie gaszenia pragnienia. W późniejszym życiu dzieci sięgają właśnie po soki czy słodkie napoje, aby ugasić pragnienie. Nie uczą się picia wody, która jest jedynym słusznym wyborem do zaspokojenia pragnienia.

Podsumowanie

Mam nadzieję, że udało mi się przekonać Ciebie, że nie ma potrzeby podawania dziecku soków owocowych zbyt wcześnie. Większą wartość żywieniową ma owoc niż porcja soku. Jest to jednak ciekawe urozmaicenie diety, szczególnie w przypadku starszych dzieci. Są one lepszą alternatywą dla słodkich napojów owocowych czy napojów gazowanych. Pamiętaj jednak, że owoc będzie zawsze lepszy od soku jako porcja witamin, a woda jako napój.

Milena Żebrowska – inżynier żywienia człowieka i oceny żywności.

Źródła:

1. T. Korioth, S. Writer: Eat fruit. Don’t drink it, AAP says. AAP News. 2017 www.aappublications.org
2. Neuhoff-Murawska J., Socha P., Socha J.: Soki:  zalety i zagrożenia w żywieniu dzieci i młodzieży. Klinika  Gastroenterologii, Hepatologii i Immunologii Instytut „Pomnik –  Centrum Zdrowia Dziecka” www.wodanastart.pl
3. Drinks and cups for babies and young children, www.nhs.uk
4. Fruit Juice and Your Child’s Diet, www.healthychildren.org
5. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z pixabay.com