Woda w diecie dzieci karmionych naturalnie
Podziel się
Niezaprzeczalnym faktem jest, że woda spełnia ogromną rolę w diecie każdego człowieka, a dzieci – szczególnie. Wydawałoby się, że to, czy niemowlętom wodę podawać i kiedy, jest informacją powszechnie znaną. Okazuje się jednak, że nie dla wszystkich jest to oczywiste…
Woda w mleku
Jeszcze dość często można spotkać się z opinią, nawet wśród personelu medycznego, że niemowlęta trzeba dopajać. Szczególnie w okresie upałów, albo grzewczym. Osoby te nie pamiętają, albo nie wiedzą, że mleko kobiece składa się w około 87% z wody. Zatem niemowlęta karmione piersią na żądanie, według prawidłowej techniki karmienia tzw. FEEDS – w ciągu całej doby są regularnie nawadniane.
Woda w I półroczu życia – wytyczne
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), opierając się na dowodach z przeprowadzonych badań, rekomenduje WYŁĄCZNE karmienie piersią przez okres 6 miesięcy życia, jako optymalny sposób żywienia niemowląt. Oznacza to, że w tym czasie niemowlę nie otrzymuje do jedzenia niczego poza mlekiem matki, ani dodatkowego jedzenia, ani picia – również wody. [1]
W ślad za wytycznymi WHO, na stronie Ministerstwa Zdrowia przeczytacie:
“Wyłączne karmienie piersią oznacza karmienie tylko piersią lub odciągniętym pokarmem kobiecym, bez podawania wody, glukozy, mleka modyfikowanego czy innych pokarmów i napojów zarówno płynnych jak i stałych. Dziecko otrzymuje również konieczne witaminy i leki.” [2]
Szczególnie ryzykowne jest dopajanie noworodków, ponieważ zapełniając ich małe żołądki wodą, pozbawia się je wartościowego, kalorycznego mleka, które oprócz wody zawiera w sobie wiele składników niezbędnych do właściwego funkcjonowania organizmu dziecka. Zamiana mleka na wodę nie pozostaje również bez wpływu na laktację (zmniejszenie popytu na mleko), co prowadzić może do zmniejszenia poziomu laktacji.
Zapotrzebowanie na wodę
Zapotrzebowanie organizmu na wodę zależy od wielu czynników i jest sprawą indywidualną – może kształtować się różnie. Na zapotrzebowanie wpływ ma między innymi dieta, warunki klimatyczne i aktywność fizyczna.
Przyjmuje się, że zdrowe niemowlę w I półroczu życia wraz z mlekiem matki przyjmuje odpowiednią ilość płynów i ich dopajanie nie jest konieczne.
Zalecane dzienne spożycie wody w tym okresie to 700-1.000 ml/dobę (woda pobierana z mleka matki).
Nie ma również konieczności dopajania niemowląt karmionych piersią w czasie upałów, co potwierdzają badania przeprowadzane w temperaturach otoczenia 22-41° C. [3], [4], [5]
Natomiast niemowlętom w wieku od 6 do 12 miesiąca życia zaleca się podawanie wody w ilości 800–1.000 ml/dobę. Przy czym warto pamiętać, że mleko mamy stanowi podstawę żywieniową do 1 roku życia i podane wartości zawierają w sobie wodę spożywaną z mlekiem matki oraz z żywnością i napojami uzupełniającymi.
Dla małych dzieci dzieci, w wieku 1-3 lata, dobowe zapotrzebowanie na wodę wzrasta do ilości 1.250 ml/dobę.
Woda a rozszerzanie diety
W II półroczu życia, wraz z rozszerzaniem diety u dziecka, czyli wprowadzaniem pokarmów stałych, zaczyna się podawać dziecku również wodę. Wodę dodaje się do diety niemowlęcia w postaci płynnej (najzdrowsza jest czysta woda) lub w produktach i potrawach (np. zupa). Najwięcej wody zawierają w sobie produkty takie jak: warzywa – nawet do 95%, owoce (do 87%) oraz napoje mleczne (od 87 do 89%).
Początkowo dzieci przyzwyczajają się do nowego smaku, uczą się nawyku picia wody, który ma duże znaczenie w profilaktyce otyłości. Mogą tylko moczyć sobie usta, zaczynać ją pić od kilku łyków. Wodę można podać – do każdego posiłku, albo po nim – w kubku, łyżeczką, przez słomkę, albo prosto z butelki. Maluchy chętnie wypiją wodę z butelki, z której pije mama lub tata. Nawyki żywieniowe kształtujemy też sami, dając przykład swoją postawą.
Woda w żywieniu małych dzieci karmionych naturalnie
Pamiętajmy, że ilość wody, którą małe dziecko wypija w ciągu doby zawiera w sobie również karmienie piersią. U dzieci karmionych piersią trudno jest określić dokładnie ile wypiły mleka. Łatwiej to ocenić u dzieci karmionych odciągniętym mlekiem. Jednak małe dziecko potrafi już komunikować się z opiekunami w zakresie własnych potrzeb. Maluch sięgnie po kubek, czy butelkę z wodą mineralną, powie lub pokaże, że chce mu się pić. Chociaż zdarzają się dzieci, które nie odczuwają łaknienia, albo swoje potrzeby zaspokajają ssąc tylko pierś. W takich sytuacjach można po prostu postawić butelkę lub kubek z wodą w zasięgu ręki dziecka, podawać wodę do posiłków, zachęcać do jej picia własnym przykładem.
Sytuacje szczególne
Niestety w niektórych sytuacjach może dojść do odwodnienia (oznaki odwodnienia). Jedną z przyczyn jest niewłaściwe żywienie niemowląt. Dzieje się to wówczas, gdy karmienie piersią sprawia matce trudności, jest zła technika karmienia i noworodek otrzymuje zbyt małą ilość mleka. Dlatego warto w razie wątpliwości szukać pomocy przy poprawnym przystawieniu dziecka do piersi i nauczyć się oceniać, czy dziecko się najada A w razie niepokojących symptomów – szybko reagować na nie i udać się na specjalistyczną konsultację laktacyjną (CDL/IBCLC).
Niemowlęta chorujące w I półroczu życia mogą potrzebować zwiększenia ilości podawanych płynów (mleko mamy), szczególnie przy wysokiej temperaturze, biegunkach i wymiotach. W czasie choroby dzieci szybciej tracą płyny ustrojowe. Mogą one przyswajać mleko w bardzo małych ilościach, więc częstotliwość karmień może gwałtownie wzrosnąć. Albo osłabione chorobą mogą nie zgłaszać żądania karmienia. Ryzyko odwodnienia jest tu bardzo duże, więc trzeba wnikliwie obserwować dziecko, aby odpowiednio szybko zareagować i szukać pomocy. Czasami konieczna jest hospitalizacja, aby podać dziecku płyny dożylnie.
Kolejną sytuacją, kiedy niemowlęta mogą być narażone na utratę wody, jest zbyt długie przetrzymywanie ich w warunkach podwyższonej temperatury otoczenia (zarówno na zewnątrz – nasłonecznione miejsca, jak i wewnątrz, np. w nagrzanym samochodzie!).
Niemowlęta w II półroczu życia lub małe dzieci mogą potrzebować zwiększenia ilości podawanych płynów (mleko mamy, woda) w podobnych sytuacjach.
Postępowanie w każdym przypadku konsultuje się z lekarzem.
Jaka woda?
W żywieniu niemowląt i małych dzieci eksperci zalecają wodę pitną o dobrej jakości. Gwarancję jakości dają wody głębinowe (sprzedawane w butelkach), ponieważ są naturalnie czyste chemicznie i mikrobiologicznie. Dla niemowląt i małych dzieci najlepsza jest woda źródlana lub naturalna woda mineralna – niskozmineralizowana (zawartość soli mineralnych<500 mg/l), niskosodowa, niskosiarczanowa. Wody mineralne pije się na surowo i nie powinny być stosowane do gotowania. Woda ulega zepsuciu, szczególnie, gdy jest przechowywana w wysokiej temperaturze lub została zanieczyszczona np. śliną. Dlatego warto kupować wodę w mniejszych opakowaniach – maksymalnie 1,5 litrowych i przechowywać w warunkach zapewniających optymalną temperaturę i czystość wody. Warto zachować ostrożność w czasie zakupu wody i zawsze sprawdzać, czy zamknięcie butelki nie zostało uszkodzone. Jest to ważny nawyk, szczególnie kupując wodę poza granicami własnego kraju (uwaga w egzotycznych krajach!).
W wielu gospodarstwach domowych starsze niemowlęta piją przegotowaną wodę z kranu, tzw. kranówkę. Jest to prawidłowe rozwiązanie, jeżeli mamy pewność co do jakości wody.
Ogromnie niebezpieczne może być podawanie wody studziennej z uwagi na ryzyko zatrucia jej azotanami i azotynami.
W czym podawać wodę?
Starszym niemowlętom i małym dzieciom można podać wodę w profilowanym kubku do nauki picia, może to być zwykły kubek jakich używamy w domu lub kubek ze słomką. Jeżeli członkowie rodziny piją dużo wody prosto z butelki, to małe dziecko również może się nią zainteresować. Wzbudzi ciekawość dziecka i może być ułatwieniem (np. poza domem) słomka, włożona prosto do małej butelki z wodą. O tym jakie kubki zaleca logopeda przeczytajcie w tym artykule.
Przy okazji zachęcamy do przeczytania artykułów na temat rozszerzania diety i żywienia małych dzieci [klik].
Źródła:
- “Exclusive breastfeeding”, WHO, www.who.int
- “Karmienie piersią, Zdrowie i profilaktyka”, Ministerstwo Zdrowia, www.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/zdrowie-matki-i-dziecka/karmienie-piersia
- “No need for water supplementation for exclusively breast-fed infants under hot and arid conditions”, PubMed, www.ncbi.nlm.nih.gov
- “Exclusively breastfed, low birthweight term infants do not need supplemental water”, PubMed, www.ncbi.nlm.nih.gov
- “Additional water is not needed for healthy breast-fed babies in a hot climate”, PubMed, www.ncbi.nlm.nih.gov
- “Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci”, 2014, www.kobiety.med.pl/cnol
- “Normy żywienia dla populacji Polski”, pod red. prof. dr hab. n. med. Mirosława Jarosz, 2017, www.ncez.pl
- Obrazek wyróżniający: zdjęcie z archiwum Mlekiem Mamy.
🎧 Jeśli wolisz słuchać niż czytać podcast na ten temat znajdziesz tu.
📌 Podcasty dostępne są również na: Spotify, Google Podcasts i Apple Podcasty.
