Wpływ karmienia niemowląt mlekiem modyfikowanym na stan zdrowia w dorosłym życiu

Okazuje się, że sposób karmienia w okresie niemowlęcym może mieć znaczący wpływ na późniejszy stan zdrowia. Rodzaj podawanego mleka oraz sposób jego podawania wiąże się z ryzykiem wystąpienia chorób: cukrzycy typu II, otyłości czy chorób sercowo-naczyniowych. Rodzaj podawanego niemowlętom mleka wpływa również na iloraz inteligencji w późniejszym życiu. Powiedzenie “jesteś tym co jesz” nabiera nowego znaczenia.

Otyłość

Otyłość to jedna z coraz częstszych chorób cywilizacyjnych. Jak się okazuje, na podstawie badań, jedną z przyczyn tej choroby może być podawanie mleka modyfikowanego niemowlętom. Wyniki badań przeprowadzonych w 2009 przez Parikh’a i współpracowników pokazują, że dzieci które w okresie niemowlęcym karmione były mlekiem modyfikowanym, w dorosłości mają stosunkowo wyższe BMI niż ci, którzy karmieni byli mlekiem matki [1]. Co ciekawe okazuje się, że wpływ karmienia mlekiem matki na wskaźnik BMI występuje jeżeli wystąpiło jakiekolwiek karmienie piersią, bez względu na jego długość [1, 2], oczywiście czas karmienia piersią jest odwrotnie proporcjonalny do wystąpienia ryzyka nadwagi.

Każdy miesiąc karmienia mlekiem matki zmniejsza ryzyko wystąpienia otyłości o 4% [3]. Dzieci karmione mlekiem przez butelkę nie uczą samoregulacji tak jak dzieci karmione piersią. Mleko z butelki leci inaczej niż z piersi, poza tym pierś daje dziecku możliwość kontrolowania spożytej ilości. Ilości spożytego pokarmu przez butelkę w dużej mierze kontroluje rodzic [4].
Z kolei badania, których wyniki opublikowano w 2000 roku sugerują, że rodzaj mleka podawanego niemowlętom może mieć długotrwały wpływ na metabolizm lipidów [10].

Cukrzyca typu II 

Cukrzyca to bardzo poważna choroba, jednak prawidłowo leczona może nie być specjalnie uciążliwa dla chorego. Jej rozwój trwa latami i niestety nie da jej się wyleczyć, jednak znając pewne czynniki ryzyka da się zmniejszyć prawdopodobieństwa jej wystąpienia. Jednym z czynników podwyższonego ryzyka wystąpienia tej choroby, jak się okazuje, może być zastąpienie mleka matki mlekiem modyfikowanym w diecie niemowlęcia.

Analiza licznych badań naukowych, dowiodła, iż pacjenci, którzy w okresie niemowlęcym karmieni byli mlekiem modyfikowanym, znacznie częściej zapadali na cukrzycę typu drugiego niż pacjenci, których karmiono mlekiem matki [5, 8, 9]. Jedne z tych badań przeprowadzono na dzieciach w wieku 2-5 lat. Wyniki pokazały, że dzieci karmione mlekiem modyfikowanym miały nieco wyższe wartości glikemii na czczo niż ich rówieśnicy karmieni mlekiem matki [8].

Jak wiadomo zbyt wysoka glikemia na czczo może świadczyć o stanie przedcukrzycowym, a nawet cukrzycy. Badania te mogą wykazywać pewną tendencję wpływu sposobu karmienia w pierwszym roku życia dziecka, a większą skłonnością do zachorowań na cukrzycę.
Jak widać na podstawie badań, bezpodstawne wybranie mleka modyfikowanego jako jedynego mleka dla dziecka może skutkować zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu II.

Choroby sercowo-naczyniowe 

W 2004 roku opublikowano wyniki obszernych badań dotyczących wpływu rodzaju karmienia niemowląt na wystąpienie chorób sercowo – naczyniowych w wieku dorosłym. Badania te były przeprowadzone na blisko 90 tysiącach kobiet. Wyniki badań pokazały, że kobiety karmione sztucznie nieco częściej chorowały na chorobę wieńcową. Co więcej, u kobiet tych częściej występowały udary mózgu [7].

Inne badania przeprowadzone na dzieciach w wieku 9 i 15 lat wykazały, że karmienie sztuczne może wpływać również na podwyższone skurczowe ciśnienie krwi. Warto zaznaczyć, że wpływ karmienia sztucznego niemowląt wykazuje zbliżone ryzyko do nadciśnienia co nadmierne spożywanie soli z dietą [7].

Pewna, zadziwiająca, bo trwająca aż 65 lat obserwacja pacjentów wykazała duże prawdopodobieństwo tego, że karmienie mlekiem matki ma wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia miażdżycy w wieku dorosłym, w porównaniu do niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym [6].

Białaczka

Karmienie mlekiem modyfikowanym wpływa także na zwiększenie ryzyka wystąpienia ostrej białaczki limfoblastycznej. Jak się okazuje karmiąc dziecko przez okres 6 miesięcy mlekiem kobiecym, można zmniejszyć ryzyko wystąpienia tej choroby aż o 20%. Ważną informacją jest to, że już jakiekolwiek karmienie piersią zmniejsza ryzyko o 9% [14]. Ważne więc jest nawet najkrótsze karmienie piersią.

Przeciwciała zawarte w mleku matki modulują działanie całego układu immunologicznego dziecka. Mleko kobiece redukuje mikroflorę jelit, która to chroni przed wnikaniem substancji niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia dziecka. Wpływa również na pH układu pokarmowego. Mleko matki zawiera także komórki macierzyste. Te wszystkie, wyżej wymienione, aspekty wpływają na zmniejszenie ryzyka wystąpienia białaczki u dzieci [15].

Zapalenie ucha

Choroba spowodowana wirusem, nieodpowiednio wyleczona może  przerodzić się w infekcję bakteryjną. Jest to jednostka chorobowa, która lubi wracać nawracać dlatego tak ważna jest profilaktyka [16].

Karmienie dziecka mlekiem matki może zmniejszyć ryzyko zachorowania na zapalenie ucha nawet o 40%. Co więcej, efekt ten trwa nawet do 6 roku życia, pod warunkiem jednak, że karmienie trwało przynajmniej 6 miesięcy [17].

Jak się okazuje, sposób podania mleka ma wpływ na działanie profilaktyczne przy zapaleniu ucha środkowego. Mleko odciągnięte, poddane w butelce traci powoli właściwości odżywcze i prozdrowotne. Tak więc najlepiej jest podawać mleko bezpośrednio z piersi. Jednakże podawanie mleka odciągniętego dziecku jest znacznie lepsze w tym aspekcie niż podawanie mleka modyfikowanego [18].

Wady zgryzu

Nikomu nie trzeba chyba tłumaczyć, że pobieranie przez niemowlę pokarmu z piersi wygląda zupełnie inaczej niż z butelki. Podczas karmienia piersią, wargi i język dziecka układają się w taki sposób, że pokarm wypływa pod wpływem nacisku, a nie siły ssącej.

Picie mleka z butelki natomiast nie wymusza na dziecku takich zachowań. Pokarm wypływa w łatwiejszy sposób. Dziecko wykonuje nieco bardziej bierne ruchy powodując mniejszą stymulację struktur twarzoczaszki [19]. Karmienie niemowlęcia mlekiem prosto z piersi wspomaga prawidłowy rozwój twarzoczaszki dzięki intensywnej aktywności mięśniowej, której wymaga, co sprzyja właściwemu zamknięciu ust, stymuluje funkcję żuchwy i prawidłowo ustawia język na podniebieniu [20].

Badania naukowe wykazały też ścisłą zależność pomiędzy czasem karmienia piersią, a występowaniem konkretnych wad zgryzu takich jak: zgryz krzyżowy na tylnym odcinku [21].

Inteligencja 

Lukas prowadził badania nad programowaniem w roku 1991. Zmierzył bowiem poziom inteligencji dzieciom w wieku 18 miesięcy. Zauważył on, że dzieci karmione mlekiem modyfikowanym miały znacznie niższy współczynnik IQ od dzieci karmionych mlekiem matki. Co ważne, oba rodzaje pożywienia były podawane w ten sam sposób (przez butelkę), co wykluczyło wpływ bliskości piersi podczas karmienia [11].

Wyższe wyniki inteligencji odnotowano u niemowląt, które karmiono wyłącznie piersią przez 3 miesiące lub dłużej, a wyższe oceny nauczycieli obserwowano, jeśli karmienie wyłącznie piersią było praktykowane przez 3 miesiące lub dłużej [12, 13].

Edit.: Badanie przeprowadzone na grupie dzieci w Irlandii obaliły tę tezę. Uznano, że karmienie piersią może być jednym z wielu czynników (np. środowisko, status i wykształcenie rodziców) mających wpływ na rozwój dzieci. [KLIK]

Długoterminowe skutki karmienia sztucznego

Powyższe przykłady pokazują jak ważny jest sposób karmienia niemowląt. Liczy się nie tylko rodzaj pokarmu, ale również to, w jaki sposób mleko było podawane. A skutki karmienia sztucznego dzieci mogą odczuwać w dorosłym życiu.

Dlatego warto karmić niemowlęta piersią lub pokarmem matki, choć przez krótki czas. Każda kropla mleka ma znaczenie. O profilaktyce zdrowia przeczytacie tu.

Milena Żebrowska –  specjalistka w zakresie żywności i żywienia człowieka.

Źródła:

1. Parikh N.I., Hwang S.J., Ingelsson E. i wsp. Breastfeeding in infancy and adult cardiovascular disease risk factors. Am. J. Med.2009; 122: 656–63
2. Ip S, Chung M., Raman G., et al., Centrum praktyki klinicznej Tufts-New England Medical Centre Evidence. Wyniki w zakresie karmienia piersią oraz zdrowia matek i niemowląt w krajach rozwiniętych. Evid Rep Technol Assess (Full Rep). 2007; 153 (153): 1 – 186pmid: 17764214
3. Ip S, Chung M., Raman G.,Trikalinos TA, Lau J, Podsumowanie raportu Agencji ds. Badań i jakości opieki zdrowotnej na temat karmienia piersią w krajach rozwiniętych. Karmienie piersią Med. 2009; 4 (suppl 1): S17 – S30 pmid: 19827919
4. Zutavern A., Brockow I., Schaaf B., et al., Grupa badawcza LISA. Czas wprowadzenia stałego pokarmu w odniesieniu do egzemy, astmy, alergicznego nieżytu nosa oraz uczulenia pokarmowego i wziewnego w wieku 6 lat: wynika z prospektywnego badania kohorty urodzeniowej LISA. Pediatria, 2008; 121 (1). Dostępne pod adresem: www.pediatrics.org/cgi/content/full/121/1/e44 pmid:18166543
5. Owen Christopher G., Martin Richard M., Whincup Peter H., Smith George Davey, Cook Derek G., Effect of infant feeding on the risk of obesity across the life course: a quantitative review of published evidence. Pediatrics. 2005 May; 115(5):1367–1377
6. Martin RM., Ebrahim S., Griffin M., et al.  Breastfeeding and atherosclerosis: intima-media thickness and plaques at 65-year follow-up of the Boyd Orr cohort. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2005;25:1482–8.
7. Lawlor DA., Riddoch CJ., Page AS., et al., Infant feeding and components of the metabolic syndrome: findings from the European Youth Heart Study. Arch Dis Child 2005;90:582–8.
8. Buinauskiene J., Baliutaviciene D., Zalinkevicius R., Glucose tolerance of 2- to 5-yr-old offspring of diabetic mothers. Pediatric Diabetes 2004;5:143–6.
9. Young TK., Martens PJ., Taback SP., et al. Type 2 diabetes mellitus in children: prenatal and early infancy risk factors among native canadians. Arch Pediatr Adolesc Med. 2002;156:651–5.
10. Plancoulaine S., Charles MA., Lafay L., et al.  Infant-feeding patterns are related to blood cholesterol concentration in prepubertal children aged 5–11 y: the Fleurbaix-Laventie Ville Sante study. Eur J Clin Nutr  2000;54:114–9.
11. Lucas A., Morley R., Breast milk and subsequent intelligence quotient in children born preterm. Lancet 1991;339:261–264.
12. Vohr BR., Poindexter BB., Dusick AM., et al., NICHD Newonatal Research Network. Korzystny wpływ mleka matki w oddziale intensywnej opieki noworodków na wynik rozwojowy niemowląt o bardzo niskiej masie urodzeniowej w wieku 18 miesięcy. Pediatria, 2006; 118 (1). Dostępne pod adresem: www.pediatrics.org/cgi/content/full/118/1/e115 pmid:16818526
13. Isaacs EB., Fischl BR., Quinn BT., Chong WK., Gadian DG., Lucas A. Wpływ mleka matki na iloraz inteligencji, rozmiar mózgu i rozwój istoty białej. Pediatr Res. 2010; 67 (4): 357 – 362 pmid: 20035247
14. Breastfeeding and Childhood Leukemia Incidence, A Meta-analysis and Systematic Review Efrat L. Amitay, PhD, MPH1; Lital Keinan-Boker, MD, PhD, MPH1,2 Author Affiliations Article Information JAMA Pediatr. 2015;169(6):e151025. doi:10.1001/jamapediatrics.2015.1025.
15. Genetic and nongenetic risk factors for childhood cancer Logan G. Spector, Ph.D. [Associate Professor], Division of Epidemiology/Clinical Research Department of Pediatrics University of Minnesota 420 Delaware Street, SE, MMC 715 Minneapolis, MN 55455 Nathan Pankratz, Ph.D. [Assistant Professor], and Department of Lab Medicine and Pathology University of Minnesota Erin L. Marcotte, Ph.D. [Postdoctoral Fellow] Division of Epidemiology/Clinical Research Department of Pediatrics University of Minnesota. Pediatr Clin North Am. 2015 February; 62(1):11–25. doi:10.1016/j.pcl.2014.09.013.
16. Does Acute Otitis Media in the First Month of Life Increase the Risk for Recurrent Otitis? Megged O., Abdulgany S., Bar-Meir M. Clin Pediatr (Phila). 2018 Jan;57(1):89-92. doi: 10.1177/0009922817691822. Epub 2017 Feb 13.
17. The Effect of Breastfeeding on Childhood Otitis Media. Kørvel-Hanquist A., Djurhuus B.D., Homøe P. Curr Allergy Asthma Rep. 2017 Jul;17(7):45. doi: 10.1007/s11882-017-0712-3. Review.
18. Feeding at the Breast and Expressed Milk Feeding: Associations with Otitis Media and Diarrhea in Infants Boone, Kelly M. et al. The Journal of Pediatrics, Volume 174, 118–125
19. Viggiano F., Fasano D., Monaco G., Strohmenger L. Karmienie piersią, karmienie butelką i ssanie bez wartości odżywczej; wpływ na okluzję w uzębieniu mlecznym. Arch Dis Child.2004; 89:1121-3. doi:10.1136/ adc.2003.029728
20. Silveira LM., Sauer L., Maria A., Bonfanti LS., Maciel AR. Wpływ karmienia piersią na ustne umiejętności dzieci. Rev Saúde Pública.2013; 47:37-43. doi: 10.1590 / S0034-89102013000100006.
21. Obrazek wyróżniający: zdjęcie z Pixabay.com

🎧 Jeśli wolisz słuchać niż czytać podcast na ten temat znajdziesz tu.

📌 Podcasty dostępne są również na: Spotify, Google Podcasts i Apple Podcasty.