Erytrol – słodko i bez kalorii

Erytrol inaczej nazywany też erytrytolem, to związek organiczny z grupy cukroli, o których już pisałyśmy w artykule o półsyntetycznych wypełniaczach żywności.

Oznaczany jest symbolem E968. Powszechnie uznawany za bezpieczny, stosowany jako zamiennik cukru. Naturalnie występuje w owocach (np. winogrona, arbuzy, gruszki), produktach fermentowanych (np. sos sojowy, wino, sake czy sery). Natomiast na skalę przemysłową wytwarzany jest przez specjalnie wyselekcjonowane szczepy mikroorganizmów. 

Charakterystyka 

Erytrol to biały (lub prawie biały) proszek, zwykle krystaliczny. Może też występować w postaci łatwo przesypujących się granulek. Budową przypomina ksylitol, lecz jego cząsteczka jest nieco prostsza – zawiera jedną grupę hydroksylową mniej. O ksylitolu możecie przeczytać w tym artykule.

Źródła podają, że erytrytol wykazuje 60-80% słodkości sacharozy. Wiele osób stosuje go jednak w ilościach takich jak cukier i nie czuje różnicy w poziomie słodkości. Substancja ta, podobnie jak ksylitol, wykazuje efekt chłodzenia. Warto również wspomnieć, że jest odporny na wysoką temperaturę. Dlatego też świetnie sprawdzi się do wypieków. Natomiast jego niskie pH czyni go świetnym dodatkiem do owoców. Nie karmelizuje się jak cukier. Po rozpuszczeniu w 122°C tworzy bezbarwną substancję, która nie jest lepiąca. Po ochłodzeniu wraca do formy kryształków. Ta właściwość eliminuje erytrol jako dodatek do lodów przemysłowych. Erytrytol jest uznawany za bezkaloryczny, ponieważ 1g substancji dostarcza zaledwie 0,2-0,4 kcal. 

Funkcje erytrolu

Podstawową funkcją erytrytolu jest jego właściwość słodząca. Doskonale zastępuje cukier w produktach wytwarzanych przemysłowo, ale świetnie sprawdza się również w warunkach domowych. Jednak warto wspomnieć, że wykorzystuje się go również jako substancja wypełniająca, zagęszczająca, wzbogacająca smak. Czasami stosowany jest nawet po to, aby obniżyć temperaturę zamarzania jakiegoś produktu.

Erytrol – zastosowanie 

W Polsce zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych, możliwe jest zastosowanie erytrytolu do: dżemów, galaretek, marmolad, produktów zbożowych, deserów, lodów, wyrobów cukierniczych, sosów, musztard, gum do żucia czy suplementów diety. 

W domu można użyć go praktycznie  wszędzie tam, gdzie używamy cukru. Nadaje się zarówno do wypieków, jak i słodzenia napojów, a nawet do bezy czy lukru. Nie nadaje się jedynie do zrobienia karmelu. 

W przemyśle farmaceutycznym używa się go również do produkcji osłonek tabletek, czy też jako nośnik substancji aktywnych w preparatach w saszetkach. 

Wpływ na organizm 

Większość spożytego erytrolu wchłaniana jest do krwiobiegu w jelicie cienkim, po czym wydalana w niezmienionej formie. Świadczy to o tym, że nie jest metabolizowany przez organizm. Dlatego też ma niemal zerową wartość energetyczną. Jedynie niewielka ilość  erytrolu (ok. 10%) dostaje się do jelita grubego. Dlatego też substancja ta wykazuje znacznie niższe właściwości przeczyszczające niż inne związki z rodziny polioli. 

Erytrytol wykazuje działanie przeciwpróchnicze z kilku powodów. Po pierwsze, w przeciwieństwie do cukru, nie jest przekształcany w kwasy w jamie ustnej (kwasy niszczą szkliwo). Po drugie, substancja ta wykazuje właściwości hamujące powstawanie płytki nazębnej (utrudnia przyleganie bakterii wchodzących w jej skład do powierzchni zębów). Badania z 2016 roku wykazały, że erytrol ma nawet większe działanie przeciwpróchnicze niż ksylitol. [5] 

Erytrytol jest polecany dla osób cierpiących na cukrzycę. Posiada indeks glikemiczny równy 0, dzięki czemu nie podnosi poziomu glukozy we krwi, ani nie wpływa na wydzielanie insuliny. Co więcej, substancja ta, podobnie jak ksylitol, wykazuje działanie antyoksydacyjne. Zbyt długo podwyższony poziom glukozy we krwi może powodować powstawanie wolnych rodników. Te z kolei wykazują szereg niekorzystnych działań na cały organizm. Antyoksydacyjne działanie erytrolu pomaga likwidować wolne rodniki w organizmie. 

Bezpieczeństwo zdrowotne erytrolu 

Uznawany powszechnie za bezpieczny erytrytol, dopuszczono do stosowania na całym świecie. Co więcej, Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA), uznał, że substancja ta nie musi mieć wyznaczonego dopuszczalnego dziennego spożycia (ADI). Przy nadmiernym stosowaniu (tj. 0,5-1g na kg masy ciała) może wykazywać objawy: biegunki, bóle brzucha czy wzdęcia. Jednak wartość ta jest bardzo indywidualna. 

W 2015 roku przeprowadzono badania, w których wnioskuje się, że nawet wysokie dawki erytrolu nie zwiększają ryzyka wystąpienia nowotworu, nie wpływają też na płodność, zdolności reprodukcyjne, czy rozwój płodu. [4]

Milena Żebrowska – inżynier żywienia człowieka i oceny żywności.

Źródła:

1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010 r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych, Dz.U. 2010 nr 232 poz. 1525
2. Regnat K., Mach L.R., Mach-Aigner A.R.: Erythritol as sweetener – wherefrom and whereto?, Applied Microbiology and Biotechnology, 2018, 102: 587–595.
3. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources (ANS): Statement in relation to the safety of erythritol (E 968) in light of new data, including a new paediatric study on the gastrointestinal tolerability of erythritol. EFSA Journal 2010; 8(7):1650
4. Boesten D.M.P.H.J., den Hartog G.J.M., de Cock P., Bosscher D., Bonnema A., Bast A.: Health effects of erythritol. Nutrafoods 2015, DOI 10.1007/s13749-014-0067-5.
5. De Cock P., Mäkinen K., Honkala E., Saag M., Kennepohl E., Eapen A.: Erythritol Is More Effective Than Xylitol and Sorbitol in Managing Oral Health Endpoints. International Journal of Dentistry, 2016, Article ID 9868421.
6. Rusek M.: Co warto wiedzieć o erytrolu. Fundacja Szczęśliwi Bez Cukru. [KLIK]